Việc thực hiện chuyển đổi phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu xanh, không phát thải là một trong những nội dung thuộc Nghị quyết 98 của Quốc hội. UBND TPHCM đã giao Sở GTVT phối hợp với Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố lập Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông.
Đồng thời, các cơ quan cũng tham mưu các chính sách hỗ trợ, khuyến khích, ưu đãi và lộ trình hỗ trợ cá nhân, hộ gia đình, tổ chức chuyển đổi sang phương tiện sử dụng nhiên liệu xanh. Cùng với đó, các cơ quan cũng hình thành tiêu chí, thủ tục, chính sách thu mua phương tiện cũ, hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Đề án này dự kiến hoàn thành và trình HĐND TP.HCM trong tháng 9, ban hành vào quý IV năm nay và triển khai vào quý I/2024.
Với đề án này, TPHCM mong muốn lượng phát thải ra môi trường sống của người dân sẽ giảm đi. Theo nghiên cứu, mỗi năm, các phương tiện tại TP.HCM thải ra môi trường hơn 74.000 tấn khí thải nguy hại.
Theo đó, Thành phố có thể thí điểm theo từng khu vực, ví dụ như các quận trung tâm hay một số khu vực khác. Ngoài việc nghiên cứu về trạm sạc, hạ tầng, Thành phố cũng xây dựng song song việc thu hồi các phương tiện cũ.
TP.HCM sẽ không cấm hay tịch thu xe máy xăng cũ
Nghị quyết 98 về cơ chế đặc thù cho TP.HCM mới được Quốc hội thông qua cho phép HĐND TP ban hành chính sách khuyến khích, hỗ trợ, ưu đãi đối với các cá nhân, hộ gia đình, hợp tác xã, doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi phương tiện giao thông từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng năng lượng sạch cũng như lộ trình thực hiện; thu mua, đổi phương tiện giao thông cũ sang phương tiện giao thông mới sử dụng năng lượng sạch.
Cụ thể, trước tiên sẽ kiểm soát từ khu vực trung tâm rồi mới tiến tới toàn thành phố, áp dụng với xe từ 5 năm sử dụng trở lên (giai đoạn từ nay đến 2025) rồi tiến tới kiểm soát khí thải tất cả các phương tiện (sau 2025).
Giai đoạn đầu, thành phố sẽ tổ chức 88 trạm kiểm định và hệ thống lưu trữ dữ liệu, thực hiện thí điểm kiểm tra khí thải toàn bộ xe lưu hành để lập cơ sở dữ liệu với mức phí 50.000 đồng/xe/năm. TP.HCM dự kiến miễn phí kiểm tra khí thải cho người dân thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo và có cơ chế hỗ trợ người dân thay thế xe cũ không đạt chuẩn.
Sau đó, bắt đầu phân vùng các khu vực theo tiêu chuẩn khí thải và áp dụng cho xe từ 5 năm trở lên (có thể điều chỉnh là 3 năm). Khu vực quận 1, 3, 5 cho phép xe có khí thải mức 2 được lưu hành. Xe vi phạm, không đạt chỉ tiêu bị phạt hành chính cho lưu thông. Giai đoạn tiếp theo mở rộng ra xây dựng thêm 78 trạm, quy mô toàn thành phố.
Mục tiêu đến giai đoạn 2026 - 2030 là tiếp tục nâng mức giới hạn tiêu chuẩn khí thải, mở rộng phân vùng cần bảo vệ nghiêm ngặt về môi trường nhằm điều chỉnh lưu thông của xe máy, tiến tới ngưng hoàn toàn hoạt động của phương tiện cá nhân ở các quận trung tâm khi hệ thống vận tải hành khách công cộng và các điều kiện tiếp cận đã đáp ứng.
Bên cạnh đó, xe máy là tài sản của người dân, không thể tịch thu hoặc cấm họ sử dụng. Do đó, Sở GTVT tính toán sẽ kiến nghị UBND TP xây dựng những chính sách ưu tiên hỗ trợ người dân đổi xe máy cũ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang phương tiện mới là xe điện, phương tiện sử dụng nguyên liệu sạch. Chính sách được xây dựng theo từng mức độ: khuyến khích, hỗ trợ và ưu đãi.