Công nghiệp ôtô Việt Nam: Tan hoang, làm sao hồi phục?

Thất bại ở đâu?

Sự việc Công ty CP ô tô Xuân Kiên (Vinaxuki) phải bán nhà máy sản xuất ô tô ở Mê Linh (Hà Nội) để trả nợ vừa qua được nhiều chuyên gia cho là một minh chứng cho sự thất bại của chiến lược phát triển công nghiệp ô tô Việt Nam. Tuy nhiên, Chủ tịch Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), ông Yoshihisa Maruta cho rằng, hiện này chưa thể nói chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam thất bại mà tiềm năng vẫn còn tương đối lớn.

Nhìn lại con đường ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đã trải qua, PGS.TS Nguyễn Văn Nam, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thương mại (Bộ Công thương) cho rằng, về mục tiêu chiến lược, Việt Nam vẫn phải phát triển ngành công nghiệp ô tô bởi đó là cái lõi của nền công nghiệp hoá, cơ khí hoá. Tuy nhiên, nếu xét từng chiến lược cụ thể trong một giai đoạn nhất định, ví dụ chiến lược phát triển công nghiệp ô tô giai đoạn 2001-2010, tầm nhìn đến 2020, thì Việt Nam đã thất bại bởi không đạt được những mục tiêu đề ra.

"Tỷ lệ nội địa hoá không đạt yêu cầu theo kế hoạch, doanh nghiệp ô tô trong nước thì phá sản, phải bán nhà máy đi, doanh nghiệp quốc doanh phải giải tán hết. Phụ tùng, linh kiện, công nghiệp phụ trợ... đều không phát triển được. Thất bại là ở đó. Muốn chiến lược ngành công nghiệp ô tô thành công phải có những doanh nghiệp mạnh, ăn nên làm ra", ông chỉ rõ.

Cũng theo nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thương mại, ngay cả những doanh nghiệp lắp ráp ô tô tại Việt Nam tới đây cũng khó tồn tại bởi những thay đổi về chính sách thuế. Trước đây, thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc rất cao, nhưng giờ đây mức thuế này đã giảm và sắp  tới, thuế suất nhập khẩu ô tô sẽ về mức 0% theo cam kết của Việt Nam tại các hiệp định thương mại đã ký.

"Chiến lược phát triển công nghiệp ô tô Việt Nam theo từng giai đoạn cụ thể rất hay ho, chỉ tiêu cao nhưng không thiết thực, không có chính sách, giải pháp khả thi", PGS.TS Nguyễn Văn Nam nói.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Ngọc Sơn, Trưởng khoa Luật, Đại học Tôn Đức Thắng (TP.HCM) cho rằng, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam là ngành đáng để đầu tư và phát triển, là ngành có nhiều tiềm năng nếu dựa vào nhu cầu của thị trường.

"Tôi không thể nói ngành công nghiệp ô tô Việt Nam thành công hay thất bại, chỉ biết nó đã loay hoay trong bao nhiêu năm nay, không cạnh tranh lại được với các sản phẩm nước ngoài. Một doanh nghiệp ô tô như Vinaxuki lâm vào tình thế phải bán nhà máy để trả nợ thì người ta hoài nghi về sự thành công là đúng. Muốn biết ngành công nghiệp ô tô Việt Nam thành công hay thất bại, phải trả lời các câu hỏi: sản phẩm ô tô Việt Nam bao nhiêu phần trăm thị phần, tăng trưởng thế nào theo thời gian; công nghiệp phụ trợ phát triển đến mức độ nào...".