Hướng dẫn các cách sử dụng và bảo dưỡng hệ thống phanh hiệu quả

1. Cách sử dụng phanh

- Không được phanh cùng lúc vào cua: Không chỉ xe chuyển hướng kém mà tốc độ của xe cũng không giảm được khi thao tác phanh lúc vào cua. Người điều khiển xe cần lưu ý  không thực hiện hai động tác này cùng thời điểm để đạt được độ bám lớn nhất giữa bánh xe và mặt đường. Ngoài ra, đánh lái có thể thực hiện hai động tác phanh trong các trường hợp dưới đây: 

+ Phanh - đánh lái: khi đánh lái theo hướng cua song song đó thực hiện đạp phanh thì trọng lượng xe sẽ dồn lên bánh trước tỳ lên mặt đường tạo cảm giác lái đầm hơn.

+ Phanh thử: cảm nhận độ nhạy của phanh khi đánh lái vào góc cua và đảm bảo lái xe an toàn và tốt nhất khi trọng lượng xe dồn lên bánh trước, tạo ra nhiều lực bám hơn cho các bánh xe.

+ Phanh gấp: Thậm chí khi ta đang vào cua, nếu xe cần phải dừng lại ngay lập tức và cần đạp phanh gấp. Ở trường hợp này, hệ thống chống phanh ABS được trang bị sẵn trên xe của bạn thì có thể đạp bàn đạp phanh hết mức có thể. Ngược lại nếu không, bạn hãy kết hợp đánh lái một chút và sẽ đạp chân phanh khoảng 70% hành trình.

- Đạp phanh nhẹ nhàng: Cách tốt nhất để phanh là đạp nhấp chân phanh. Kỹ thuật này tức là đạp nhanh rồi nhả ra, sau đó đạp tiếp. Khi thấy xe đã bắt đầu giảm tốc độ, có thể thả phanh khi bạn cảm thấy hiệu quả phanh tốt nhất và giữ ở khoảng đó.

- Đối với những xe có trang bị hệ thống phanh bó cứng ABS: Hầu hết khi đạp hết chân phanh trong một số tình huống người lái sẽ cảm thấy có sự rung động hoặc rung động ở chân phanh khi nhả chân phanh. Tuy nhiên, bạn không quá lo lắng vì đây dấu hiệu hoạt động của hệ thống ABS vì thế bạn không cần buông chân khỏi bàn đạp phanh.

Bên cạnh đó, các dấu hiệu bó phanh như bàn đạp phanh của xe bạn bị kẹt và không thể dừng xe. Rơi vào tình huống trên, lúc này bạn hãy cố gắng chuyển tay số về vị trí trung gian( dành cho xe sử dụng số tự tự động) hoặc trả về vị trí tay số thấp hơn số hiện tại (dành cho xe sử dụng  số sàn). Không nên chuyển về số dừng hoặc số lùi vì điều này sẽ không những không làm dừng xe mà còn làm giảm tuổi thọ của hộp số xe bạn.

2. Một số hư hỏng thường gặp trên hệ thống phanh

Nguyên lý hoạt động của hệ thống phanh hoạt động dựa trên hiện tượng ma sát giữa hai bộ phận kim loại ( bộ phận quay và một bộ phận chứa má phanh) để giảm tốc độ của xe. Hệ thống phanh lâu ngày hoạt động sẽ dễ mắc phải một số vấn đề hư hỏng dưới đây như: 

- Tiếng kêu phát ra từ cơ cấu phanh: 

Đối với hệ thống phanh trên hầu hết ô tô, ngày nay phanh đĩa được trang bị hầu hết ở hai bánh trước hoặc cả bốn bánh. Còn phanh tang trống thường được lắp ở bánh sau đối với một số đời xe cũ. Cũng chính vì lý do xe cũ có tốc độ thấp hơn xe mới, lúc bấy giờ hệ thống phanh đĩa cũng chưa hoàn thiện, phanh tang trống còn sử dụng đối với phanh tay.

Tiếng kêu ken két phát ra mỗi khi đạp phanh đây là tín hiệu cho thấy bố đã bị mài mòn và cần được thay thế. Khi đĩa phanh chạm phe báo giới hạn bố lúc ta đạp phanh tạo ra âm thanh ken két, đây là biện pháp an toàn được nhà sản xuất áp dụng.

Loại trừ việc bị mài mòn, thì tiếng kêu xuất hiện có thể là nguyên nhân được gây ra bởi đất cát, rác lọt vào cơ cấu phanh nếu nó không liên tục và không lớn. Để giải quyết được tình trạng trên, bạn chỉ cần vệ sinh cơ cấu phanh.

Một số nguyên nhân đáng kể khác cũng có thể gây nên tiếng kêu kèn kẹt mà bạn cần kiểm tra như chất lượng bố kém, guốc phanh không đúng loại, guốc phanh không đồng tâm, gãy lò xo trong cơ cấu phanh... hay bạc đạn bánh xe (moay-ơ) bị mòn bi quá mức.
 

- Phanh kém hiệu quả:

Khi ta đạp phanh hết cỡ mà chất lượng phanh không tốt như bình thường. Mực dầu phanh giảm do bị rò rỉ hoặc dầu phanh lẫn nước khiến lực đạp phanh không đủ tạo áp lực cần thiết đến cơ cấu phanh. Trường hợp này bạn hãy kiểm tra lại đường ống dầu và châm thêm hoặc thay dầu mới.

Có những trường hợp hệ thống báo bố không làm việc, cũng không nghe tiếng kêu từ hệ thống phanh. Đạp phanh nhẹ, không thấy có hiệu quả phanh, điều này chứng tỏ má phanh của xe bạn bị mòn nhiều và cần thay thế bố mới.

Khi đạp phanh thấy rất nhẹ, đạp bàn đạp phanh hết cỡ mà vẫn không thấy hiệu quả. Nguyên nhân chính là do xi lanh chính bị hỏng hoặc hệ thống phanh hở gió làm cho dầu lẫn không khí. Khi trong dầu có lẫn bọt khí, lúc đạp phanh các bọt khí nén lại dễ dàng nên không đủ áp suất để cơ cấu phanh hoạt động tốt. Hãy tiến hành việc xả gió cơ cấu phanh ở 4 bánh xe để đẩy hết khí ra ngoài.

Trong trường hợp xi lanh chính bị hỏng (heo cái) có thể thay cupen mới, gia công hoặc tệ hơn là phải thay bộ mới để hệ thống phanh hoạt động hiệu quả.

- Hoạt động của phanh không ổn định:

Khi đạp phanh ta phải cảm thấy phản ứng đều đặn từ hệ thống phanh. Có những trường hợp bàn đạp phanh được giữ trong khoảng thời gian dài, lực phanh chỉ xuất hiện nhanh rồi mất, chu kỳ này lặp lại đều đặn, điều này chứng tỏ má phanh hoặc đĩa phanh của bạn đã bị hỏng cần kiểm tra và thay thế. Trong trường hợp cần thay thế đĩa phanh, hãy thay đồng thời cả cặp trước hoặc sau, tránh chỉ thay một phía vì bánh xe sẽ chịu lực không đều khi phanh.

- Đạp phanh thấy nặng:

Trên các xe ô tô ngày nay thường sử dụng hệ thống trợ lực chân không (bầu sẹc-vô thắng) để giảm lực đạp phanh cho người lái. Hiện tượng đạp phanh thấy nặng nguyên nhân hay xảy ra là sẹc-vô bị hở hoặc hư hỏng nên không tạo ra sự chênh lệch áp suất đủ lớn để hỗ trợ lực từ bàn đạp phanh. Người lái phải đạp với lực mạnh hơn để thắng xe. Khi hệ thống phanh có tình trạng trên, bạn nên đem xe đến gara để kiểm tra và gia công bao kín sẹc-vô hoặc thay thế.

Một nguyên nhân khác gây ra hiện tượng trên là do đường ống dầu phanh bị tắc làm cho áp lực dầu tăng cao nhưng không thể truyền tới cơ cấu phanh. Bạn có cố sức thì phanh vẫn không hiệu quả hoặc hiệu quả phanh giảm đi nhiều.

Để tạo được lực phanh lớn bạn cần điều chỉnh lại ghế ngồi sao cho phần lưng và hông tựa vào ghế tạo tư thế tốt nhất.

- Phanh bị bó:

Khi đang di chuyển trên đường và đạp phanh, sau khi buông bàn đạp phanh mà xe không lướt đi nhẹ nhàng mà cảm giác như có lực cản cần phải tăng ga xe mới chạy được. Việc này chứng tỏ hệ thống phanh của bạn bị bó kẹt. Điều này có thể do ắc thắng của hệ thống phanh khô mỡ gây kẹt hoặc do kẹt piston heo thắng làm piston không trở về vị trí ban đầu khi ta buông chân phanh.

Để giải quyết hiện tượng trên, bạn nên kiểm tra ắc thắng và heo thắng, vệ sinh chúng và tra dầu bôi trơn để phanh hoạt động ổn định.

Trước khi sử dụng xe bạn cần kiểm tra hệ thống phanh, chắc chắn hệ thống phanh hoạt động tốt. Khi có dấu hiệu bất thường cần kiểm tra và xử lý kịp thời những vấn đề đó.