Thị trường ôtô 2011: Nhiều biến động, ít niềm vui

Không có tăng trưởng

Báo cáo của Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) cho biết, tổng sản lượng bán hàng của 17 hãng xe thành viên đến hết tháng 11/2011 đạt 98.709 chiếc, giảm 1% so với 2010. Tháng 12/2011, lượng xe trong nước tiêu thụ đạt phải trên 14.000 xe thì mới bằng sản lượng năm 2010 (năm 2010 số lượng ôtô do các thành viên VAMA sản xuất tiêu thụ là 112.224 xe các loại).

Trong khi đó xe nhập khẩu tính đến hết tháng 11/2011 đạt 50.980 chiếc, cả năm ước tính khoảng 53.500 xe bằng với 2010. Với số liệu này thì tiêu thụ ôtô cả nước năm 2011 ở mức 165.000 xe, tương đương với 2010.

Thị trường ôtô trầm lắng có nguyên nhân là do kinh tế khó khăn, lạm phát tăng cao, người dân thắt chặt chi tiêu khiến cho tiêu thụ gặp khó khăn. Thông thường mọi năm cứ bước vào quý IV là thị trường ôtô trở nên sôi động với sức mua tăng mạnh. Nhưng năm 2011, mặc cho các chương trình khuyến mãi khủng thì hết tháng 11 xe vẫn ế ẩm. Phần lớn các đại lý phải giảm giá bán xe, có nhiều mẫu xe giá giảm tới 2.000 USD so với giá công bố cộng với khuyến mãi từ chính hãng vẫn khó tiêu thụ.

Trong số các DN có lượng xe bán ra cao thì Trường Hải đã vượt qua Toyota VN dẫn đầu danh sách các DN bán được nhiều xe nhất. Trong 11 tháng qua DN này đã bán được 28.556 xe các loại, ước tính cả năm bán trên 31.000 xe. Toyota VN đứng thứ 2, trong 11 tháng bán được 27.218 xe, hiện còn nợ khách hàng 2.000 xe, ước tính cả năm đạt 30.000 xe.

Ngược lại, không ít các DN ôtô gặp khó khăn với lượng bán ra thấp, dưới 1.000 xe như Sanyang Mortor 11 tháng bán được 644 xe, VMC bán được 972 xe, Mekong bán được 581 xe, Samco bán được 350 xe và VinaComin (Tập đoàn Than Khoáng sản) bán được163 xe...

Nhưng xe sang vẫn bán chạy

Trong năm 2011, chỉ có tiêu thụ xe 5 chỗ ngồi trở xuống là đạt mức tăng trưởng trên 20% với hơn 40.000 xe bán ra, còn lại xe đa dụng (MPV, SUV) giảm khoảng 4% và đặc biệt là xe thương mại (xe tải, xe buýt) giảm mạnh tới 16%. Kinh tế khó khăn, lãi suất vay ngân hàng tăng cao là nguyên nhân chính khiến cho nhiều DN cũng như cá nhân không vay được vốn mua xe thương mại phục vụ cho kinh doanh. Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng nhu cầu về xe cá nhân sẽ ngày càng tăng còn về xe thương mại giảm. Hiện nay, trong tỷ lệ tiêu thụ  xe thương mại vẫn chiếm 50% và xe cá nhân chiếm 50%, nhưng tỷ lệ này sẽ thay đổi, xe thương mại sẽ chỉ còn chiếm 35% và xe cá nhân chiếm 65%. Xe thương mại tiêu thụ giảm cũng đang theo chiều hướng này.

Ngoài điểm sáng về xe 5 chỗ tiêu thụ tăng trưởng thì các loại xe sang nhập khẩu nguyên chiếc cũng tăng trưởng mạnh. Công ty BMW Euro Auto, nhà phân phối chính thức xe BMW tại Việt Nam cho biết, 11 tháng năm 2011 hãng này đã đạt vượt kế hoạch bán xe cả năm, với mức tăng trưởng 35% so với cùng kỳ 2010. Euro Auto cho biết, vào thời điểm 4 tháng cuối năm, lượng xe BMW bán ra thường chiếm tới 40% cả năm và hiện các đơn hàng vẫn đang tăng. Mặc dù giá chiếc xe thấp nhất hiện nay của BMW tại Việt Nam là 1,3 tỷ đồng và cao đến trên 5 tỷ đồng nhưng số lượng tiêu thụ vẫn tăng mạnh. Một số mẫu xe như X3 (giá 2,3 tỷ đồng), 7 Series (4,8 tỷ đồng)... còn đang khan hàng.

Công ty cổ phần Liên Á Quốc tế, phân phối chính hãng của Audi tại Việt Nam cũng cho biết năm 2011, Audi đã đạt được sự tăng trưởng 169% so với năm ngoái, các dòng xe đã được bán chủ yếu là Audi Q7 (giá từ 3,2 tỷ đồng) và Audi A8 (giá từ 3,8 đến gần 4,6 tỷ đồng)Trong khi đó, kết quả kinh doanh của World Auto, phân phối xe Volkswagen cũng khá ấn tượng. Số lượng xe Volkswagen bán ra tăng tăng hơn 100% so với năm 2010.

Biến động chính sách

Năm 201 có nhiều thay đổi về chính sách đối với lĩnh vực sản xuất kinh doanh ôtô. Mở đầu là Thông tư số 20/2011/TT-BCT do Bộ Công Thương ban hành ngày 12/5/2011, quy định, khi làm thủ tục nhập khẩu xe 9 chỗ ngồi trở xuống, ngoài các quy định hiện hành, phải nộp bổ sung Giấy chỉ định hoặc Giấy ủy quyền là nhà nhập khẩu, nhà phân phối của chính hãng sản xuất, kinh doanh loại ôtô đó hoặc hợp đồng đại lý của chính hãng sản xuất...

Với thông tư này, hầu hết các nhà nhập khẩu xe không chính thức hay còn gọi là nhập thương mại không còn cơ hội để nhập ôtô mới nguyên chiếc về bán trong nước. Ngay sau khi thông tư có hiệu lực (ngày 26/6/2011) thì từ đó đến nay lượng ôtô nguyên chiếc các loại nhập khẩu vào Việt Nam đã rớt xuống mức dưới 3.000 chiếc/tháng.

Ngay sau khi siết chặt xe mới nguyên chiếc nhập khẩu, ngày 29/6/2011, Thủ tướng Chính phủ lại ra Quyết định số 36/2011/QĐ-TTg ban hành mức thuế nhập khẩu xe ôtô chở người từ 15 chỗ ngồi trở xuống đã qua sử dụng. Theo đó, các loại xe du lịch dung tích nhỏ dưới 1,5 lít và xe từ 10-15 chỗ ngồi giữ nguyên mức thuế suất như hiện hành, còn các loại xe dưới 9 chỗ ngồi dung tích lớn trên 1,5 lít sẽ bị điều tiết theo một công thức tính thuế mới: vừa tính thuế theo phần trăm như xe mới, vừa đồng thời tính thuế theo thuế suất tuyệt đối.

Cũng trong thời gian này, ngày 17/6/2011, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 45/2011/NĐ-CP về lệ phí trước bạ, theo đó mức trần lệ phí trước bạ đối với ô tô chở người dưới 10 chỗ ngồi sẽ tăng từ 15% lên 20%. Nghị định này có hiệu lực từ ngày 1/9/2011và giao cho các địa phương tự quyết định mức lệ phí phải thu.

Như vậy cả xe nhập khẩu cũ và mới cùng xe sản xuất lắp ráp trong nước từ 10 chỗ ngồi trở xuống đã bị siết chặt và hạn chế tiêu dùng.

Ngoài ra, bắt đầu từ ngày 1/1/2012, thuế trước bạ tại Hà Nội tăng lên 20% và TP.HCM tăng lên 15%, bên cạnh đó phí cấp biên số xe tại Hà Nội cũng tăng lên 20 triệu đồng, khiến thị trường ôtô trở nên ngột ngạt.

Tại Hà Nội tháng 11 thị trường ôtô khá vắng lặng thì sang giữa tháng 12 khi thông tin tăng phí được công bố, đã sôi động  hơn hẳn. Khách hàng vội vã tìm mua xe chạy phí làm cho không ít mẫu xe cháy hàng, nhà cung cấp không đáp ứng kịp, giá tăng. Thị trường từ chỗ đang ế ẩm bỗng dưng được kích cầu nhộn nhịp, mà theo Eurocham đó là điểm cầu tăng giả tạo do chính sách thay đổi sinh ra.

Lo lắng cho năm 2012

Giới kinh doanh dự báo, năm 2012 thị trường ôtô sẽ giảm sản lượng. Kinh tế năm 2012 được nhận định là vẫn còn nhiều khó khăn, lạm phát vẫn cao và chính sách tiền tệ vẫn được thắt chặt, dẫn đến nhu cầu về ôtô giảm. Bên cạnh đó, chi phí cho ôtô tăng do phí tăng khiến nhiều người tiêu dùng không có khả năng thanh toán.

Theo ông Tachibana, Tổng giám đốc Công ty Toyota VN, năm 2012 lượng ôtô tiêu thụ cả sản xuất trong nước và nhập khẩu giảm chỉ còn 140.000 xe.

Bên cạnh đó, một số nguồn tin cho biết, năm 2012 thuế tiêu thụ đặc biệt với ôtô có thể được đề xuất tăng để hạn chế tiêu dùng xe cá nhân. Nếu tiêu thụ xe giảm, các DN cho biết họ sẽ phải xem xét lại kế hoạch sản xuất kinh doanh của mình trong năm 2012 và các năm sau.