Chuỗi cung ứng ô tô Thái Lan xuống dốc vì ưu ái cho xe điện Trung Quốc

Trong nhiều thập kỷ, Thái Lan đã xây dựng được vị thế vững chắc trong khu vực nhờ ngành công nghiệp ô tô truyền thống, với sự thống trị của các hãng xe Nhật Bản. Hệ sinh thái công nghiệp phụ trợ địa phương phát triển mạnh, tạo ra hàng trăm nghìn việc làm và góp phần lớn vào GDP. Hằng năm, Thái Lan xuất khẩu khoảng 200.000 xe sang thị trường Australia, giữ vai trò trung tâm xuất khẩu ô tô hàng đầu Đông Nam Á.

Tuy nhiên, xu thế toàn cầu hóa xe điện đã thay đổi cục diện. Trước áp lực phải thích nghi, chính phủ Thái Lan ban hành loạt chính sách hấp dẫn để thu hút đầu tư vào lĩnh vực xe điện. Một trong những biện pháp nổi bật là miễn thuế nhập khẩu xe điện Trung Quốc, đi kèm điều kiện các hãng phải đầu tư xây dựng nhà máy tại Thái Lan. Đồng thời, chính phủ còn trợ giá cho người tiêu dùng để thúc đẩy thị trường xe điện.

Tuy nhiên, làn sóng xe điện từ Trung Quốc đã tạo ra áp lực mạnh mẽ, khiến chuỗi cung ứng truyền thống tại Thái Lan rơi vào khủng hoảng. Với năng lực sản xuất dư thừa, các hãng xe điện Trung Quốc không chỉ gây cạnh tranh khốc liệt về giá mà còn tác động nghiêm trọng đến các doanh nghiệp phụ trợ trong nước. Trong năm qua, gần 2.000 nhà máy tại Thái Lan, bao gồm nhiều cơ sở công nghiệp phụ trợ ô tô, đã phải đóng cửa.

Cú sốc lớn hơn nữa đến từ việc Suzuki, một trong những hãng xe Nhật Bản lâu đời tại Thái Lan, tuyên bố đóng cửa nhà máy vào năm 2025. Quyết định này không chỉ ảnh hưởng đến hàng nghìn lao động mà còn gây gián đoạn chuỗi cung ứng đã gắn bó với hãng trong nhiều năm.

Mặc dù chính phủ Thái Lan đã kêu gọi các hãng xe điện Trung Quốc tăng tỷ lệ nội địa hóa, nỗ lực này chưa đạt hiệu quả rõ rệt. Một phần nguyên nhân đến từ áp lực chính trị tại Trung Quốc trong việc duy trì sản xuất và việc làm trong nước, đặc biệt khi nền kinh tế Trung Quốc đang đối mặt với nhiều thách thức, như sự sụt giảm của thị trường bất động sản.

Câu chuyện này còn phản ánh sự căng thẳng trong quan hệ kinh tế giữa Trung Quốc và các nước ASEAN. Khi Trung Quốc gia tăng xuất khẩu để bù đắp cho nhu cầu nội địa yếu, các nước trong khu vực chịu áp lực lớn hơn. Riêng Thái Lan, thâm hụt thương mại với Trung Quốc đã tăng mạnh từ 20 tỷ USD năm 2020 lên 36,6 tỷ USD năm 2023.

Thách thức từ ngành công nghiệp ô tô Thái Lan là bài học đáng suy ngẫm. Trong quá trình chuyển đổi công nghiệp, việc mở cửa thị trường và thu hút đầu tư nước ngoài cần được cân nhắc kỹ lưỡng để bảo vệ các ngành nội địa. Đồng thời, nó cũng đặt ra bài toán về phát triển bền vững trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt.