Hệ thống đánh lửa điện tử trên ô tô: các hư hỏng thường gặp và cách khắc phục

Hệ thống đánh lửa cùng với các hệ thống khác kết hợp với nhau để đảm bảo tình trạng hoạt động của xe một cách ổn định nhất. Chính vì vậy, hệ thống đánh lửa được xem là bộ phận khá quan trọng với có hai nhiệm vụ chính. Tạo dòng điện đủ mạnh (> 20.000V) để có thể phóng qua khe hở đánh lửa bugi và đốt cháy hỗn hợp khí – nhiên liệu đánh lửa đúng thời điểm động cơ cần để đốt cháy hòa khí một cách triệt để, tạo công suất lớn nhất và giảm ô nhiễm môi trường.

Hệ thống đánh lửa được cấu tạo cơ bản bao gồm có mạch sơ cấp và mạch thứ cấp. 

+ Mạch sơ cấp cung cấp tín hiệu đến bô bin đánh lửa và lấy nguồn điện từ ắc quy (12 – 14,2V). Bô bin đánh lửa như là một máy biến thế, chuyển dòng điện thấp áp từ ắc quy thành dòng cao áp (lên đến hơn 20.000V). 

+ Mạch thứ cấp nhận nguồn cao áp từ bô bin đánh lửa và truyền đến bugi thông qua các dây phin cao áp. 

Từ lâu, hệ thống đánh lửa đã có mặt và luôn được cải tiến không ngừng về công nghệ mang đến những ưu điểm vượt trội. Phải trải qua nhiều quá trình cải tiến thông qua nhiều cách khác nhau thì hệ thống đánh lửa ngày nay mới được hình thành. Ban đầu, đánh lửa được điều khiển bằng vít, tiếp đó đánh lửa bán dẫn, rồi đến đánh lửa sớm bằng điện tử ( ESA ) và hiện này là đánh lửa trực tiếp điều khiển bằng điện tử. 

Hệ thống đánh lửa điện tử có tên tiếng anh viết tắt là ESA, các cảm biến như vị trí trục khuỷu, trục cam, lưu lượng khí nạp sẽ đóng góp dữ liệu để ECU điều khiển hệ thống đánh lửa vào thời điểm piston lên đúng điểm chết trên nhằm mang đến hiệu suất cao nhất cho động cơ.

Một số sự cố thường gặp ở hệ thống đánh lửa điện tử

- Hư hỏng biến áp

Biến áp ở hệ thống đánh lửa được xem như là một máy biến thế. Nó có thể cháy điện trở phụ, chập mạch các vòng dây làm cháy biến áp, cháy nắp biến áp,...Ngoài ra, các tác động cơ học có thể dẫn đến làm bể, nứt nắp biến áp. Vậy nên khi gặp tình trạng hư hỏng ở biến áp hãy kiểm tra và thay thế nếu cần thiết.

- Hư hỏng bộ chia điện

Bộ chia điện cũng là một trong những lỗi hỏng thường gặp đối với hệ thống đánh lửa. Bộ phận này là bộ phận quan trọng, vào một thời điểm thích hợp bộ chia điện sẽ phân chia các dòng điện cao áp đến đúng thứ tự làm việc của động cơ một cách chính xác. Vì vậy, nó có ảnh hưởng ít nhiều đến quá trình động của động cơ và hệ thống đánh lửa nếu có sự cố xảy ra. 

Khi hoạt động một thời gian dài, bộ chia điện sẽ hao mòn và gặp phải một số hư hỏng thường gặp phải kể đến như:

+ Nắp hoặc bể nắp delco 

+ Rotor tín hiệu mòn làm đánh lửa chập chờn, không đúng thời điểm 

+ Khả năng đánh lửa giảm do khe hở giữa má tĩnh và má động không chuẩn

+ Lò xo ở bộ điều chỉnh đánh lửa sớm ly tâm yếu.

+ Bộ điều chỉnh đánh lửa áp thấp bị hở màng làm đánh lửa sai thời điểm.

Khi xảy ra các hư hỏng trên bạn cần kiểm tra bộ chia điện ở từng chi tiết, kết hợp vệ sinh má vít cũng như điều chỉnh khe hở rotor, thay thế các bộ phận hư hại để hệ thống đánh lửa hoạt động ổn định và tốt nhất.

- Hư hỏng bugi

Quá trình sử dụng về lâu, bugi có thể gặp một số hư hỏng hoặc nguyên nhân có thể bị ảnh hưởng từ hệ thống đánh lửa hay các hệ thống khác.

Bugi thường xảy ra các sự cố thường gặp như: Bể đầu sứ bugi, bugi bị mòn điện cực, bugi bị chảy điện cực, bugi đánh lửa không đúng tâm, bugi bị bám muội than làm giảm khả năng đánh lửa, ... Cần kịp thời kiểm tra, sửa chữa và thay thế để giúp động cơ hoạt động ổn định.

Chẩn đoán hệ thống đánh lửa

Hệ thống đánh lửa hoạt động lâu ngày ít nhiều sẽ gặp phải các vấn đề hỏng hóc và làm ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động của động cơ. Việc đánh lửa yếu, thiếu lửa làm giảm công suất động cơ, gây hao xăng hoặc thậm chí làm xe chết máy. Khi gặp phải sự cố hệ thống đánh lửa sẽ có các hiện tượng thể hiện ra tình trạng làm việc của động cơ và chúng ta có thể dựa vào đó để chẩn đoán tình trạng làm việc của hệ thống đánh lửa để biết đường xử lý kịp thời.

- Tia lửa yếu

Khi xe có hiện tượng máy nổ không đều, động cơ yếu và dư xăng, đầu bugi có hiện tượng đóng muội than đen do nhiên liệu không được đốt cháy hoàn toàn. Khi kiểm tra bugi và tia lửa thì thấy tia lửa có màu vàng và nẹt yếu thì chính xác là hệ thống đánh lửa có vấn đề rôi.Tia lửa yếu có nghĩa điện thế cao áp từ bộ chia điện đến bugi thấp, nguyên nhân có thể do bô bin đánh lửa bị hỏng biến áp, bị chập vòng dây, hoặc do má vít bị bẩn, rỗ làm việc đánh lửa bị ảnh hưởng, dây cao áp bị rò điện, bị hở, bugi bị mòn điện cực, khe hở đánh lửa của bugi lớn, bugi bẩn.

Trường hợp này cần kiểm tra và vệ sinh bugi, kiểm tra biến áp đánh lửa, dây cao áp, vệ sinh má vít.

- Đánh lửa không đúng thời điểm

Đánh lửa quá sớm: Khi động cơ hoạt động mà có hiện tượng kích nổ khi ga lớn, chế độ không tải nổ không ổn định, xe chạy hao xăng, máy mau nóng, lâu lâu có hiện tượng như nổ ngược. Đó chính là dấu hiệu cho thấy bộ phận đánh lửa không đúng thời điểm ( đánh lửa quá sớm ) làm piston chưa lên đến đỉnh đã bị sinh công và bị đẩy xuống gây kích nổ, động cơ mau bị nóng, xăng chưa kịp cháy hết vì bị sót và bị thải ra ngoài gây hao xăng. Nguyên nhân của tình trạng trên do đặt delco sai, khe hở má vít quá lớn. Động cơ cần được đặt lại lửa và điều chỉnh khe hở má vít.

Đánh lửa quá muộn: Khi hệ thống đánh lửa tạo tia lửa điện quá muộn so với thời điểm động cơ cần, thường thì sẽ gây các hiện tượng như nhiệt độ động cơ tăng cao, có tiếng nổ trong ống xả do xăng không được đốt hết và tiếp tục cháy khi ra đường xả, gây tiêu hao nhiên liệu, động cơ bị ngộp xăng do không được đốt cháy kịp thời làm xe không tăng tốc được. Ngoài ra động cơ còn khó khởi động. Nguyên nhân của tình trạng này do đặt lửa sai, khe hở má vít quá nhỏ. Động cơ cần được đặt lại lửa và điều chỉnh khe hở má vít.

Cách đặt lại lửa trên động cơ: Lắp delco ( bộ chia điện ) ăn khớp với trục dẫn động. Quay trục khuỷu và quan sát xác định vị trímáy thứ nhất. Lắp các dây cao áp đúng với thứ tự của động cơ, khởi động động cơ, xoay delco điều chỉnh ở tốc độ động cơ lớn nhất và không có tiếng gõ. Khi nổ ở chế độ không tải máy nghe nổ đều và không rung động. lên ga nghe ngọt và mạnh là được, sau đó lắp chặt delco ở vị trí đã điều chỉnh sẽ có được một hệ thống đánh lửa đúng thời điểm và hoạt động tốt.