Đằng sau số liệu tăng trưởng tiêu thụ ô tô của Việt Nam

Một bài viết đáng chú ý được đăng tải trên trang Forbes đã đưa ra những "hệ lụy" mà Việt Nam sẽ phải đối mặt trong tương lai gần khi mà lượng ô tô ngày càng tăng cao.

Bài viết nhận định giống như nhiều quốc gia châu Á khác, vị thế của con người là điều quan trọng trong xã hội Việt Nam. Không có điều gì biểu thị đẳng cấp cá nhân hay nói cách khác là đánh dấu sự gia nhập vào tầng lớp trung lưu, “chất” hơn việc bỏ tiền ra để sở hữu một chiếc xe hơi.

Xe gắn máy và ô tô chen chúc nhau trên một con đường tại Hà Nội (Ảnh: Hoàng Đình Nam/AFP/Getty Images)

Theo báo cáo của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam VAMA, trong năm 2015 tổng doanh số bán hàng của toàn thị trường đạt 244.914 xe, tăng 55% so và vượt xa mốc 157.810 xe của cả năm 2014. Năm 2015 được đánh giá là năm bùng nổ mạnh mẽ của ngành ô tô Việt Nam. Tiếp đà tăng trưởng đó, tháng đầu tiên của năm 2016 lượng tiêu thụ xe cũng đạt 23.165 chiếc, tăng 16% so với cùng kỳ năm trước.

Con số tăng trưởng mà VAMA đã đưa ra trong báo cáo về thị trường ô tô Việt Nam trong năm 2015 quả thực là đáng kinh ngạc. Những con số này càng được phản ảnh rõ nét hơn ở số lượng xe gia tăng trên các đường phố tại Hà Nội và TP.HCM. Đồng thời cũng đặt ra những câu hỏi về giải pháp trong thời gian tới để giải quyết các vấn đề như ùn tắc giao thông, cơ sở hạ tầng và ô nhiễm môi trường.

Cùng với sự tăng lên số lượng người giàu trong nước, hàng loạt các thỏa thuận thương mại cũng như chính sách nội địa khiến cơ hội sở hữu ô tô trở nên gần hơn cho không ít người thuộc tầng lớp khác trong vài năm tới.

Giá ô tô sẽ bị ảnh hưởng mạnh bởi cách tính Thuế tiêu thụ đặc biệt mới trong năm 2016

Theo một đề xuất dự kiến được trình lên Quốc hội trong kỳ họp vào tháng 3 tới mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các mẫu xe sang sẽ được giảm từ 5 – 10%. Mặc dù, con số này khá khiêm tốn so với những kỳ vọng ban đầu của các nhà sản xuất, chính xác hơn là những nhà nhập khẩu ô tô. Nhưng dù sao, đó cũng được xem là một thành công nếu được Quốc hội thông qua.

Ngoài ra, người mua xe còn được hưởng lợi từ hiệp định thương mại ASEAN sẽ đưa mức thuế nhập khẩu xe tại các nước thành viên sẽ về 0 vào năm 2018. Tuy nhiên, điều này cũng khiến những nhà hoạch định chính sách phải đối mặt với một bài toán khó, làm thế nào để hỗ trợ những nhà sản xuất ô tô trong nước trước viễn cảnh giá các mặt hàng nhập khẩu giá rẻ sẽ xuất hiện trong thời gian tới.

Về lý thuyết, khi các hiện định thương mại cũng như các chính sách đã và sắp được ban hành có hiệu lực thì giá ô tô ở Việt Nam rẻ đi so với trước, việc sở hữu một chiếc xe sẽ trở nên dễ dàng hơn với người dân.

Hạ tầng giao thông đang phát triển liệu có theo kịp tốc độ tăng lên về số lượng xe cá nhân, trong đó có ô tô?

Việt Nam là một đất nước mà phương tiện đi lại vẫn chủ yếu là xe gắn máy. Nhưng bây giờ, không gian trên đường không còn là sự chen chúc và “tranh giành” lẫn nhau của xe hai bánh, mà còn phải nhường chỗ cho những chiếc xe hơi 4 bánh.

Ô nhiễm không khí cũng là vấn đề đang được quan tâm tại Việt Nam lúc này. Thông tư 199/2015/TT-BTC do Bộ Tài chính ban hành ngày 9/12/2015, hướng dẫn thử nghiệm thu phí khí thải đối với ô tô dưới 7 chỗ, được tiến hành từ 25/1/2016. Năm 2014, chỉ số “hoạt động môi trường” được đại học Yale, Mỹ đưa ra, xếp Việt Nam đứng thứ 170 trong tổng số 178 quốc gia được khảo sát với điểm số 51 cho chất lượng nguồn nước và không khí.

Tất nhiên, mong muốn sở hữu một chiếc ô tô đối với người dân là một đặc quyền không thể phủ nhận, đặc biệt là những quốc gia “mới nổi” như Việt Nam. Nhưng điều đó cũng đặt ra thách thức đối với các nhà làm luật, làm sao duy trì được sự tăng trưởng phù hợp với sự phát triển của các thành phố lớn, cũng như đảm bảo chất lượng sống của cư dân tại đó.