Xe điện có thực sự xanh?

Trong bối cảnh các quy định khí thải đang ngày càng được thắt chặt, xe điện đã trở thành lựa chọn tất yếu cho các nhà sản xuất ô tô. Cùng với sự phát triển không ngừng của công nghệ, chúng được coi là những chiếc xe của tương lai. Quả thực, EV cho thấy sự vượt trội so với những dòng xe sử dụng động cơ đốt trong (ICE) về nhiều mặt. Một trong số đó chính là hiệu suất hoạt động của động cơ điện cao gấp 3 lần so với ICE và hơn 2 lần so với hệ thống động lực hybrid trên chiếc Toyota Prius.

Nhưng cũng đừng quên rằng muốn chạy xe điện thì phải có điện. Mà điện để sạc cho EV thì lấy từ đâu? Hiện nay, nhân loại đang dùng nhiều phương pháp để tạo ra điện, từ khí đốt, tận dụng các nguồn tài nguyên tái tạo cho tới xây dựng các lò phản ứng hạt nhân. Thế nên, những chiếc EV chỉ thực sự xanh khi dùng điện được sản sinh từ các cách thức ít hoặc không gây ảnh hưởng đến môi trường. Xét về  khoản này, xe điện sẽ chỉ thực sự thân thiện tại Na Uy, Thụy Điển hay Pháp – những quốc gia chủ yếu dùng thủy điện và điện hạt nhân.

Nhưng đâu chỉ có vậy. Xe điện còn gián tiếp phát thải CO2 từ việc tiêu thụ năng lượng trong quá trình sản xuất những khối pin. Theo Autocar, có hơn một nghiên cứu chỉ ra rằng quá trình này tiêu tốn rất nhiều năng lượng và thải ra một lượng khí gây hiệu ứng nhà kính không hề nhỏ.

Không dừng lại ở đó, một nghiên cứu được thực hiện bởi đại học Liege (Bỉ) đã nhấn mạnh vào khái niệm ‘CO2 lag’ (tạm dịch là độ trễ CO2). Giáo sư Damien Ernst thuộc đại học Liege cho rằng CO2 lag chính là thứ chống lại EV nhiều nhất.  Dựa trên lượng CO2 bình quân của mạng lưới điện châu Âu, ông Ernst  kết luận rằng một chiếc xe điện với khối pin 60kWh sẽ phải chạy 700.000km để nó trở nên xanh hơn một chiếc xe máy xăng trung bình. Nhưng nếu toàn bộ mạng lưới điện châu Âu được cải tổ, con số trên giảm xuống ‘chỉ’ còn 30.000km.

Đó không phải là lần đầu tiên mà xe điện bị đặt dấu hỏi. Vào năm ngoái, hội đồng giao thông sạch quốc tế ICCT đã công bố một nghiên cứu chuyên sâu cũng về vấn đề trên. Theo đó, tổ chức này đã tổng hợp 10 nghiên cứu về quy trình sản xuất pin trên toàn cầu nhằm xác định lượng CO2 được thải ra. Kết quả dao động từ 50-200 kg CO2/kWh và thậm chí là còn cao hơn. Con số bình quân 175kg CO2/kWh được ICCT quy đổi thành 35g CO2/km trong vòng đời của một chiếc EV.

Ngoài ra, ICCT cũng so sánh một chiếc Nissan Leaf 30kWh với một chiếc Peugeot 208  sử dụng động cơ diesel BlueHDi 1,6 lít và cho ra kết quả khá bất ngờ. Cụ thể, lợi thế về sự hiệu quả của Nissan Leaf chỉ là 30% trong sử dụng hàng ngày.

Vào năm 2017, viện nghiên cứu môi trường Thụy Điển IVL cũng có những kết luận tương tự. Theo kết quả nghiên cứu của tổ chức này, một khối pin xe điện 100kWh được sản xuất trên hệ thống điện với nhiên liệu hóa thạch đóng góp 50-70% sẽ sản sinh từ 15 đến 20 tấn CO2 trước khi được trang bị trên một chiếc xe điện. Vì vậy, IVL đã khuyến cao rằng người tiêu dùng nên mua EV với dung lượng pin thấp, đồng thời các nhà sản xuất pin nên chuyển sang các nguồn năng lượng tái tạo.

Audi đang là một trong những thương hiệu đi tiên phong theo xu hướng này. Được biết, khu nhà xưởng dành cho model E-Tron mới được xây dựng lại tại Brussels (Bỉ) bao gồm một nhà máy điện với 37.000 m2 pin mặt trời. Trong khi đó, biogas được sử dụng để sưởi ấm cả khu vực. Các khối pin của E-Tron cũng được lắp ráp ngay tại đây để giảm lượng CO2.

Không thể phủ nhận rằng xe điện đang góp phần bảo vệ môi trường, nhất là tại những khu vực mà chúng hoạt động. Nhưng nếu xét đến những vấn đề đã nêu ở trên, loại phương tiện này chưa thể coi là chìa khóa để giải quyết thấu đáo tình trạng ô nhiễm môi trường do nhu cầu đi lại của con người gây ra.