Đâu là nguồn gốc của những chiếc sedan thể thao?

Trong hơn 40 năm qua, sedan thể thao đã gắn liền với hình ảnh của BMW sau thành công của bộ đôi 3 Series và 5 Series cũng như sự xuất hiện của biến thể hiệu năng cao M. Thế nên, có không ít người, đặc biệt là các fan của ‘bimmer’ cho rằng ông lớn vùng Bavaria chính là cội nguồn của phân khúc này. Nhưng liệu đó có phải là sự thật? Bởi lẽ, nhiều ý kiến lại nêu ra những quan điểm hoàn toàn khác.

Mới đây, chuyên mục Carmudgeon Show của kênh Youtube ISSIMI Official đã đề cập đến vấn đề này. Tại đây, hai nhà báo Derek Tam-Scott và Jason Cammisa đã cùng nhau tranh luận xe ai mới là người đã đưa ra khái niệm sedan thể thao.

Theo đó, thương hiệu xe thể thao đến từ Ý mới là cái tên đã khai sinh ra sport sedan, cụ thể là với model Giulietta (Tipo 750/101). Ra đời vào nửa đầu thập niên 1950, chiếc xe này được thiết kế với cấu hình động cơ đặt trước và dẫn động cầu sau (FR layout). Bên cạnh kiểu dáng sedan, Giulietta thế hệ đầu tiên còn được mở rộng với các phiên bản coupe 2+2, roadster và cả estate. Trong giai đoạn 10 năm (1954-1965), đã có gần 178.000 chiếc Giulietta được sản xuất.

Thế hệ tiếp theo (Tipo 116) của Giulietta xuất hiện vào năm 1977 vẫn giữ nguyên công thức FR layout nhưng chỉ còn đúng kiểu dáng sedan. Thế hệ này cũng chỉ kéo dài 8 năm và phải đến năm 2010, Giulietta mới tái xuất lần nữa (Tipo 940). Ở thời kỳ này, chiếc xe chuyển hẳn về dáng hatchback và sử dụng hệ dẫn động cầu trước như một chiếc xe gia đình thông thường. Dù vậy, Giulietta vẫn cho thấy nhiều đặc tính thể thao trong vận hành và khá lôi cuốn ở thiết kế.

Sau Alfa Romeo Giulietta, phân khúc sedan thể thao còn được thúc đẩy với model Jaguar Mark 2. Ra đời vào năm 1959, Mark 2 là một trong những chiếc xe đầu tiên được trang bị phanh đĩa ở cả 4 bánh. So với Giulietta, mẫu xe này cũng được phát triển với kết cấu FR nhưng sử dụng động cơ lớn và giàu sức mạnh hơn. Không chỉ thể hiện bản lĩnh trên đường phố, Mark 2 còn được nhớ đến với bảng thành tích đáng nể trên đường đua. Sau khi dây chuyền sản xuất ngừng hoạt động vào năm 1969, Mark 2 đã được thay thế bằng dòng XJ.

Trong khi đó, BMW chỉ bắt đầu cuộc chinh phạt của mình bằng model 2002 khi nhận được vài yêu cầu về một phiên bản thể thao của dòng 02 Series vào cuối những năm 60, đầu 70 của thế kỷ trước. Tuy nhiên, sự khác biệt chỉ thực sự được tạo ra với 3 Series thế hệ đầu tiên (E21). Chỉ trong vòng 8 năm (1975-1983), đã có hơn 1,35 triệu chiếc 3 Series được tạo ra. Đó là minh chứng rõ ràng nhất cho sức hút đặc biệt của chiếc xe này. Trong đó, chất thể thao có lẽ là yếu tố quan trọng bậc nhất.

Còn nếu lục lọi trên Google, thuật ngữ sedan thể thao đã có khá lâu trước khi Alfa Romeo Giulietta ra đời. Cụ thể, vào những năm 1930, hãng xe Anh quốc Rover đã tung ra các phiên bản ‘sports saloon’ (sports sedan) của hai dòng xe hạng sang cỡ trung 14 và 16.

Còn tại Mỹ, sedan thể thao được cho là đã xuất hiện khi các thương hiệu tên tuổi của người Đức như Audi, BMW và Mercedes-Benz bắt đầu đặt chân đến mảnh đất này. So với những đối thủ bản địa như Cadillac hay Lincoln, những sản phẩm đến từ Đức có xu hướng chú trọng hơn vào cảm giác lái, đặc biệt là BMW. Phải mãi đến thế kỷ 21, các hãng xe Mỹ mới thực sự nghiêm túc với ý tưởng về những chiếc sedan thể thao.

Ngoài Alfa Romeo Giulietta, Jaguar Mark 2 hay BMW 02 Series/3 Series, lịch sử còn ghi nhận một số mẫu sport sedan đời đầu góp phần định hình phân khúc này. Có thể kể đến Alfa Romeo 1900 - chiếc xe còn ra đời trước cả Giulietta, Renault R8 Gordini hay Cortina, sản phẩm hợp tác giữa Ford và Lotus.

Thông thường, sedan thể thao được trang bị hệ dẫn động cầu sau và hộp số sàn. Nhưng về sau, quy tắc này đã dần bị xóa bỏ khi chúng đã trở nên đa dạng về hệ dẫn động và hộp số. Tuy nhiên, xu hướng hiện nay là dẫn động 4 bánh và số tự động.