Thị trường xe nhập: “Miếng bánh” đã ổn định

Thông tin từ cuộc họp Chính phủ tháng 8 vừa kết thúc cho thấy, Thông tư 20/2011/TT-BCT của Bộ Công thương sẽ chính thức được bãi bỏ. Trong vòng 2 tháng qua, giới kinh doanh ô tô cả nước diễn ra cuộc tranh luận quyết liệt liên quan tới số phận của thông tư này, và câu hỏi đặt ra là thông tư vốn được coi là hàng rào để xiết nhập khẩu ô tô không chính hãng có được bãi bỏ hay không.

Cho tới ngày hôm qua (31/8), thông tin chính thức từ Chính phủ cho thấy thông tư này sẽ được bãi bỏ. “Chúng ta cần một không gian mới cho việc phát triển, tạo điều kiện kích thích kinh doanh của người dân, doanh nghiệp trong các ngành và lĩnh vực… Tuy nhiên, không thể biến hàng chục triệu hộ gia đình thành hộ kinh doanh ô tô được. Ngành công nghiệp ô tô trong nước vẫn cần có những chính sách để hỗ trợ phát triển bởi ngay cả các nước phát triển cũng thực hiện như vậy”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại cuộc họp Chính phủ thường kỳ tháng 8.

Phát ngôn này của người đứng đầu Chính phủ cộng thêm những diễn biến xung quanh việc soạn thảo các văn bản có liên quan tới quản lý xe nhập khẩu trong thời gian qua cho thấy, kể cả thông tư 20 được bãi bỏ thì thị trường ô tô nhập khẩu sẽ không có nhiều biến động. Về cơ bản, xe nhập khẩu không chính hãng sẽ không thể ồ ạt được đưa về. Thị trường xe nhập khẩu sẽ vẫn chỉ là “cuộc chơi” của các đại gia như nó đã được thiết lập từ năm 2011 đến nay.

Thứ nhất, dù khẳng định Thông tư 20 đã hết hạn, nhưng trong báo cáo gần đây nhất của mình, Bộ Công thương vẫn kiến nghị cần có giải pháp để quản lý xe nhập khẩu. Trong đó, bộ quản lý chuyên ngành về nhập khẩu này đề xuất cơ quan có liên quan cần có quy định về tiêu chuẩn “bảo hành chính hãng” với một chiếc xe lưu hành tại Việt Nam.

Giới nhập khẩu ô tô coi đây là quy định gần như không thể vượt qua với doanh nghiệp nhập khẩu ô tô không chính hãng, bởi các doanh nghiệp này hầu như chỉ có thể làm việc với đại lý chứ không có điều kiện làm việc trực tiếp cùng các hãng xe, nên gần như không thể có được giấy bảo hành cho sản phẩm, nếu như quy định này được cơ quan quản lý đưa ra chính thức.

Thứ hai, trong một động thái mới đây, Bộ Giao thông vận tải cũng đang xây dựng dự thảo một thông tư mới về việc kiểm tra chất lượng kỹ thuật và bảo vệ môi trường với xe cơ giới. Trong đó, quy định đáng chú ý là doanh nghiệp nhập khẩu xe phải có bản chính của giấy đăng ký kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường.

Quy định này, cũng với bình luận của giới nhập khẩu xe chuyên nghiệp, là không thể có đối với những nhà nhập khẩu xe không chính hãng. Lý do cũng tương tự như trên, vì họ không có điều kiện trực tiếp làm việc với các hãng lớn mà phải qua các khâu trung gian, như đại lý chẳng hạn.

Xét động thái từ 2 cơ quan quản lý chuyên ngành nói trên cho thấy, việc xiết ô tô nhập khẩu không chính hãng sẽ vẫn được tiếp tục thực hiện trong thời gian tới. Dù thông tư 20 được bãi bỏ thì sẽ có một cách khác để quản lý việc nhập khẩu mặt hàng này chứ thị trường này sẽ không được “thả nổi” như kỳ vọng của nhiều doanh nghiệp nhỏ.

Thứ ba, xét trong “tương quan lực lượng” giữa khối doanh nghiệp nhỏ nhập khẩu xe không chính hãng và các “ông lớn” sản xuất kinh doanh ô tô trong nước, thì phần thắng luôn thuộc về phe các ông lớn, trong việc vận động chính sách. Xét cho cùng, phải đánh giá rất công bằng rằng, các doanh nghiệp ô tô lớn đang có những đóng góp rất quan trọng vào ngân sách nhà nước trong thời gian qua.

Chỉ tính riêng một doanh nghiệp là Thaco, trong cuộc họp tổng kết 6 tháng đầu năm của doanh nghiệp này, ông Trần Bá Dương, Chủ tịch HĐQT đã công bố những con số đóng góp ngân sách khá lớn. “Tổng doanh số 6 tháng của Thaco đạt 53.127 xe, trong đó có 28.031 xe là xe du lịch, tăng 54% so với cùng kỳ năm ngoái. Thaco đã đạt doanh thu 30.181 tỷ đồng, nộp ngân sách 7.980 tỷ đồng”, ông Dương nói.

Giới quan sát cũng dễ dàng thấy rằng, gần đây lãnh đạo của Thaco (doanh nghiệp có nhà máy đặt tại Chu Lai, Quảng Nam) phát biểu mạnh mẽ về việc bảo vệ những quy định của Thông tư 20, bảo vệ quyền lợi của những doanh nghiệp sản xuất trong nước.

Tương tự như vậy, các thành viên khác của VAMA, hiệp hội có ảnh hưởng lớn tới các chính sách về công nghiệp ô tô tại Việt Nam, cũng quyết liệt bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp sản xuất trong nước. Một trong những lý do mà VAMA thường nêu ra là con số đóng góp ngân sách của các doanh nghiệp trong hiệp hội này. Lý do này vẫn là một trong những lý do thuyết phục nhất được các doanh nghiệp đưa ra bảo vệ mình trước nguy cơ bị hàng ngoại nhập ồ ạt tấn công.

Thứ tư, phân tích kỹ những chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho thấy, người đứng đầu Chính phủ khẳng định sẽ tiếp tục chính sách phát triển công nghiệp ô tô trong nước, chứ không biến Việt Nam thành thị trường tiêu dùng. “Biến đất nước mình thành đất nước tiêu dùng hay đất nước sản xuất. Đây là vấn đề của chính sách quản lý. Ô tô còn là bộ mặt của nền kinh tế quốc gia, đến ngay Mỹ còn bỏ hàng tỷ đô la để cứu GM trong thời điểm khủng hoảng vừa qua”, Thủ tướng nói.

Và tất nhiên, đi kèm với định hướng này sẽ là hàng loạt động thái để quản lý thị trường như chính sách bảo hành bảo dưỡng sản phẩm, giá cả và quản lý các hoạt động trốn thuế nếu phát sinh…

Như vậy, câu chuyện về nhập khẩu ô tô không chính hãng đến thời điểm này đã gần như ngã ngũ. Miếng bánh thị trường cơ bản đã được chia xong, với cơ cấu ổn định như từ năm 2011 đến nay. Hàng rào cho việc nhập khẩu ô tô không chính hãng sẽ tiếp tục được dựng lên, dù bằng các hình thức khác nhau.