Quân Taliban thích sử dụng ô tô của hãng nào nhất?

Khi Taliban giành lại quyền kiểm soát Afghanistan từ tay Hoa Kỳ, báo chí liên tục phát đi hình ảnh những người lính vũ trang ngồi trên xe bán tải hay SUV gắn mác Toyota chạy ngang dọc khắp nơi. Khi Taliban chiếm giữ dinh tổng thống tại Kabul vào hôm Chủ nhật 15/8, điều này đã đánh dấu sự trở lại nắm quyền của một trong những khách hàng trung thành nhất và đáng buồn nhất của Toyota.

Từ lâu, các lực lượng chiến binh Hồi giáo đã sử dụng xe bán tải Toyota như một phương tiện chiến tranh, đặc biệt là ở Trung Đông. Xe bán tải Toyota có trọng lượng nhẹ, nhanh nhẹn, tiết kiệm nhiên liệu và phù hợp với địa hình đồi núi tại đây. Ngay từ năm 2013, nhà báo quân sự Kyle Mizokami đã nhận xét: ‘Bạn có thể mua 266 chiếc bán tải Toyota với giá chỉ bằng một chiếc xe tăng. Thêm vào đó, xe Toyota bền hơn hẳn một chiếc xe tăng và dễ bảo trì hơn’.

‘Mối tình’ giữa Taliban và Toyota có thể đã bắt đầu từ những năm 1990 khi các chiến binh của tổ chức này được cho là đã lái xe bán tải Toyota Hilux tới Kabul để thành lập Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan vào năm 1996. Nhưng theo các nhà quan sát, việc sử dụng xe Toyota trên chiến trường thực sự có từ trước Taliban.

Theo đó, các thủ lĩnh vũ trang ở Somalia đã sử dụng ô tô Toyota trong cuộc nội chiến đẫm mẫu diễn ra vào những năm 1980. Các tổ chức cứu trợ nhân đạo ở Trung Đông thậm chí còn mua xe bán tải từ những kẻ khủng bố để đảm bảo hàng viện trợ đến đúng đích.

Vào cuối những năm 1980 còn nổ ra ‘Cuộc chiến Toyota’ mà thực tế là giai đoạn cuối của cuộc xung đột Chadian-Libya diễn ra tại Bắc Chad và biên giới Libya-Chad. Sở dĩ có tên gọi này là vì những chiếc xe bán tải Toyota được sử dụng rộng rãi giữa hai phe tham chiến.

Tại Trung Đông, xe bán tải Toyota được trang bị tận răng với lồng bảo vệ cabin, bệ gắn súng máy, móc kéo, giá gắn ăng-ten. Đèn pha hồng ngoại thay thế đèn pha thông thường ở đầu xe.

Những chiếc Toyota vũ trang này được sử dụng bởi cả phe chính phủ và quân nổi loạn. ‘Trên thùng xe lắp được đủ loại súng máy, súng phòng không, pháo quay, vũ khí chống tăng, súng chống tăng, tên lửa, súng cối, súng trường không giật và các vũ khí hỗ trợ khác. Một số chiếc xe thậm chí còn gắn Blue Force Tracker, hệ thống định vị vị trí kỹ thuật số của Quân đội Hoa Kỳ’, Mizokami viết.

Toyota dường như cũng không hiểu được vì sao các tổ chức khủng bố tại Trung Quốc lại có được nhiều ô tô của hãng đến như vậy. Tuy nhiên, hãng xe Nhật Bản đã bắt đầu có những biện pháp cứng rắn hơn nhằm ngăn chặn việc sản phẩm của họ bị sử dụng với mục đích xấu.
Mới đây, Toyota đã công bố một chính sách đặc biệt sau khi mở bán dòng xe Toyota Land Cruiser 2021 tại Nhật Bản. Cụ thể, bất cứ ai mua xe Toyota Land Cruiser đời mới đều phải ký một hợp đồng cam kết không bán lại trong vòng một năm.

Trong thông cáo báo chí sau đó, Toyota làm rõ mục đích của điều khoản này khi cho biết ‘ô tô Toyota khá phổ biến trên thế giới và hãng bày tỏ quan ngại về việc dòng xe SUV mới sẽ bị đưa ra nước ngoài ngay sau khi tới tay khách hàng, đặc biệt là bị đem tới một số khu vực có tình hình chính trị bất ổn’.

‘Việc bán xe Toyota cho các nhóm cực đoan hay tổ chức khủng bố có thể dẫn đến các hình phạt pháp lý’, Toyota cho biết trong tuyên bố của họ.

Tuy vậy, các nhóm khủng bố có thể sở hữu xe Toyota bằng những con đường khác. Xe Toyota là phương tiện ưa thích của các tổ chức nhân đạo như Hội Chữ thập đỏ và Liên hợp quốc. Toyota đã cung cấp 150.000 xe cho Liên Hợp Quốc trong bốn thập kỷ qua.

Với việc các nhóm viện trợ quốc tế hoạt động ở nhiều nước đang phát triển trên thế giới thì các phương tiện của họ có thể bị đánh cắp hay ăn cướp bởi những kẻ khủng bố. Bên cạnh đó, phiến quân có thể mua chúng thông qua những người bán không có giấy phép hoặc tìm thấy chúng qua các kênh phi pháp.

Hilux không phải là loại xe Toyota duy nhất phổ biến ở Trung Đông. Một báo cáo mới đây cho biết khoảng 90% số xe được đăng ký ở Afghanistan là Toyota Corolla. Sự ăn khách của Toyota dĩ nhiên đến từ giá cả phải chăng, tiết kiệm nhiên liệu, độ bền cao, ít hỏng vặt. Khi xét đến những điểm này thì dường như khách hàng Việt Nam và Afghanistan đều có chung một lựa chọn duy nhất, đó chính là xe Toyota.