Dầu truyền động khác gì dầu động cơ?

Những chiếc ô tô muốn hoạt động tốt tất nhiên là cũng không thể thiếu dầu bôi trơn. Không chỉ động cơ, hệ thống truyền động – hộp số, khóa vi sai và hệ thống dẫn động cũng cần tới dầu bôi trơn để có thể hoạt động một cách hiệu quả nhất. Chúng đều được coi là những ‘phép màu hóa học’. Tương tự như dầu động cơ, các chất bôi trơn này ban đầu cũng là loại đơn cấp trước khi được tiến hóa thành đa cấp như hiện tại.

Dù la dầu động cơ hay dầu truyền động, vai trò chủ đạo của chúng đều là giảm tối đa sự ăn mòn bằng việc ngăn ngừa hai bề mặt kim loại tương tác trực tiếp với nhau thông qua một màng dầu. Kể cả những bề mặt được đánh bóng siêu trơn nhẵn thì chúng vẫn có thể tạo ra một lực ma-sát cực lớn khi chà xát lên nhau. Trong một điều kiện như vậy, với áp suất và nhiệt cao, ăn mòn là điều không thể tránh khỏi. Những hạt bụi kim loại ban đầu được sản sinh ra sẽ không ngừng gia tăng tốc độ của quá trình ăn mòn.

Dựa trên một nguyên lý với tên gọi bôi trơn thủy động lực, dầu bôi trơn hình thành một màng mỏng ngăn cách hai bề mặt kim loại. Khi đó, hai bề mặt này sẽ trôi nổi thay vì ngấu nghiến gặm nhấm lẫn nhau. Nhờ vậy, sự ăn mòn được hạn chế một cách đáng kể, nhưng tất nhiên không phải là hoàn toàn.

Nhưng khác với dầu dành cho động cơ, dầu bôi trơn các thành phần truyền động cần nhiều thời gian hơn để làm nóng trong thời tiết giá lạnh. Với các loại dầu đơn cấp cổ điển, chúng thậm chí còn tạo ra gánh nặng cho các thành phần cơ khí trong những điều kiện như vậy do không đủ độ nhớt cần thiết. Kết quả là động cơ phải tiêu tốn nhiều năng lượng hơn để bù đắp cho gánh nặng đó. Đồng thời, lượng nhiên liệu tiêu thụ cũng sẽ nhiều hơn. Chính từ đây, các nhà phát triển đã dày công nghiên cứu và cho ra dầu bôi trơn đa cấp và các gói phụ gia nhằm hạn chế nhược điểm trên.

Những bộ phận truyền động khác nhau sẽ có những loại dầu đặc trị riêng. Ví dụ như ở khóa vi sai có một loại bánh răng đặc biệt mang tên bánh răng vít (hypoid gear). Những bánh răng vít sẽ được bôi trơn bằng dầu cực áp EP – bao gồm các phụ gia vốn có đặc tính tấn công những kim loại màu vàng như thau – một hợp kim của đồng và thiếc. Loại vật liệu này vốn được sử dụng để chế tạo bộ đồng tốc cho bộ đồng tốc của hộp số sàn. Đó là một lý do vì sao mà chúng ta phải tìm hiểu kỹ để sử dụng đúng loại dầu.

Dầu dành cho hệ thống truyền động, với rất nhiều bánh răng, còn có những đặc tính riêng. Dù được sử dụng tại khóa vi sai, hộp số ly hợp kép, hệ thống điều hướng lực kéo hay hệ thống dẫn động 4 bánh, chúng đều phải đạt tới sự cân bằng giữa bôi trơn và duy trì ma-sát. Bởi tại đây, độ bám luôn là một yếu tố cực kỳ quan trọng chứ không phải cứ trơn tuồn tuột là tốt nhất. Vì thế, các nhà hóa học phải tiến hành nhiều tự nghiệm để có thể tạo ra những loại dầu bánh răng có độ cân bằng cao nhất. Một lần nữa, chúng ta lại thấy được tầm quan trọng của việc tìm hiểu kỹ chức năng của từng loại dầu khi sử dụng cho một chiếc xe ô tô.

Theo tìm hiểu, dầu bôi trơn ban đầu được chiết xuất từ dầu thô với tên gọi dầu  khoáng (mineral oil). Nhưng với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, người ta đã biết sử dụng các kỹ thuật hóa học để phá vỡ và tái cấu trúc của dầu rồi bổ sung phụ gia để tạo nên dầu tổng hợp. Loại dầu này được đánh giá là cho hiệu suất vượt trội, không chỉ giúp hạn chế ma-sát mà còn có đặc tính làm sạch. Ngoài ra, còn có một loại dầu thứ ba mang tên bán tổng hợp – sự kết hợp giữa hai loại nêu trên. Hiện tại, chúng ta vẫn sử dụng đồng thời 3 loại dầu này.