Tại sao môtô chỉ có tối đa 6 số?

Trên xe hơi, để tăng khả năng vận hành mượt mà ở nhiều tốc độ cũng như tiết kiệm nhiên liệu, hộp số được thiết kế ngày càng nhiều cấp, có thể tới 10 cấp số. Nhưng trên môtô, dù là những siêu môtô như BMW S1000RR, Ducati Panigale thì vẫn chỉ tối đa 6 số, có lý do gì cho kiểu thiết kế này?

Theo Cycleworld, trên những mẫu xe superbike chạy như xe đua trên đường phố, hộp số được thiết kế để chịu sự thay đổi tỷ số truyền liên tục. Thường số một rơi vào khoảng 1,9 tới 2,25. Với xe thể thao khoảng 2,25 đến 2,75.

Các xe thương mại ngày nay hầu hết sử dụng hộp số có tỷ số truyền đóng (close ratio), tức loại hộp số có tỷ số truyền không khác nhau là mấy ở các cấp số khác nhau, khiến những người chạy xe thậm chí có nhiều kinh nghiệm cũng khó lòng nhận biết chính xác mình đang chạy ở số mấy nếu không có đèn báo số.

Loại tỷ số truyền close ratio được sử dụng để giữ động cơ đạt sức kéo lớn nhất trong một khoảng hẹp power band (dải vòng tua mà tại đó, xe đạt hiệu quả tối ưu). Như đã biết, xe thể thao thường có số một tỷ số truyền lớn giúp xe lên dải tốc độ rất cao và giảm tốc cũng nhanh, số cao nhất (số 6) lại giúp xe bứt lên tốc độ lớn, ví như Kawasaki Ninja 250 ở tốc độ 110 km/h.

Vậy tại sao không thêm một cấp số mới trước số một và một cấp số nữa sau số 6 để chia nhỏ dải tốc độ, sẽ rất hữu ích trong việc tiết kiếm nhiên liệu. Nhưng thực sự có hiệu quả?

Thực tế trong quá khứ đã có những mẫu môtô sử dụng hộp số nhiều hơn 6 cấp, như Cagiva Mito 7 số, Suzuki RM62 hộp số 8 cấp. Nhưng tiến bộ công nghệ cũng như đòi hòi về kích thước, trọng lượng xe khiến những hộp số đó dần biến mất, ngày nay chỉ còn loại tối đa 6 cấp là phổ biến.

Hộp số có tác dụng trong việc điều chỉnh tốc độ, khả năng tăng tốc, giảm tốc của xe. Nhưng hộp số không đóng vai trò quyết định, mà còn phụ thuộc vào động cơ. Ví như nếu xe đủ khỏe để vượt qua đèo dốc mà không cần thay đổi tỷ số truyền, thì số 1 không còn ý nghĩa. Tương tự, nếu có số 7, số 8 mà xe có thể nâng tốc độ tối đa lên thêm nữa thì cứ tăng thật nhiều cấp số mà không cần quan tâm đến động cơ.

Tựu chung lại, về lý thuyết hoàn toàn có thể sản xuất những hộp số trên 6 cấp cho môtô, nhưng đi kèm với một cấp số tăng thêm là số bánh răng tăng, số trục tăng, kích thước, trọng lượng xe tăng thêm, khi đó tác dụng của nhiều cấp số có thể không bù lại được sự mất mát sức mạnh do trọng lượng lớn, thiết kế cồng kềnh, không khí động học.