Giải pháp đầu tư ngành ôtô trước 2018: Tập trung hay dàn trải ?

Một trong những vấn đề được các nhà quản lý, doanh nghiệp, các chuyên gia quan tâm là xác định cơ hội của ngành công nghiệp ôtô trước năm 2018 - thời điểm hàng loạt cam kết về thuế trong khu vực Afta có hiệu lực, theo đó thuế suất nhập khẩu ôtô và linh kiện phụ tùng ôtô trong khu vực sẽ xuống từ 0 - 5%.

Chú trọng sản phẩm, hạn chế đầu tư

Như chúng tôi đã thông tin trong số báo 19, ra ngày Thứ Tư, 6/3/2013 liên quan đến ngành công nghiệp ôtô, mới đây Văn phòng chính phủ đã có văn bản thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải tại cuộc họp kiểm điểm thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng về chính sách liên quan đến ngành công nghiệp ôtô. Hàng loạt vấn đề liên quan, quan trọng, cần thiết đã được đề cập, trong đó, có việc xác định rõ mục tiêu phát triển của ngành công nghiệp ôtô, giải trình cụ thể về việc có nên lựa chọn dòng xe chủ lực và tiêu chí lựa chọn các chính sách cần thiết để tập trung phát triển dòng xe này.

Liên quan đến việc lựa chọn dòng xe chủ lực. Vấn đề này đã được đề cập khá lâu, cách đây khoảng 3 - 4 năm và cũng đã có hàng loạt ý kiến liên quan, doanh nghiệp có, chuyên gia có, nhưng dần dần lại quên lãng mà chưa có sự thống nhất hay giải pháp cụ thể nào. Trong khi đó, xu hướng vàhoạt động của các hãng ôtô tại VN trong thời gian qua là gia tăng các mẫu sản phẩm, hạn chế đầu tư cho thiết bị cũng như nội địa hoá. Ngoài việc đầu tư ban đầu, những năm gần đây, hầu hết các hãng không gia tăng vốn đầu tư, hoặc nếu có thì cũng chỉ là những khoản đầu tư được xem là nhỏ (tầm khoảng 15 triệu USD trở lại) ngay tại thị trường VN chứ chưa nói đến các nước trong khu vực như Mercedes – Benz VN, Ford VN. Việc đầu tư này cũng chủ yếu nhằm phục vụ cho một vài mẫu xe mới, song hành cùng hàng loạt những mẫu xe mới (liên tục) do chính họ hoặc các DN kinh doanh nhập khẩu. Chỉ tính riêng từ đầu năm đến nay, thị trường đã đón nhận thêm 4 mẫu xe mới và dự tính trong năm nay sẽ có ít nhất 15 mẫu xe mới sẽ ra mắt tại thị trường VN. Trong đó, riêng Mercedes – Benz VN sẽ tung ra 8 mẫu xe mới. Tiếp theo đó là Ford VN, Toyota VN cũng đang dự định tung ra hàng loạt xe mới cả lắp ráp lẫn nhập khẩu.

Chuyên gia phân tích thị trường ôtô Mạnh Cường cho rằng: “Trong thời gian qua, xu hướng của các hãng ôtô tại VN là đa dạng hoá sản phẩm, tung ra càng nhiều sản phẩm càng tốt nhằm gia tăng tính cạnh tranh và gần như họ không mấy quan tâm đến việc lựa chọn một dòng xe chủ lực, chủ đạo. Điều này khác với trước đây và cũng là điều tất yếu vì việc tung ra những mẫu xe mới (chủ yếu là nhập khẩu) sẽ đơn giản, ít tốn kém hơn rất nhiều so với bỏ vốn lớn để đầu tư lắp ráp, gia tăng tỷ lệ nội địa hoá để cho ra đời một mẫu xe, dòng xe chủ lực, trong khi các hãng cũng chẳng đươc “ưu đãi” gì”.

Hai xu hướng

Xu hướng đầu tư nhỏ, giảm như đã phân tích ở trên đang đi ngược lại xu hướng đầu tư chung của các DN nước ngoài vào VN, nhất là trong các lĩnh vực cơ khí, điện tử… với vốn đầu tư cho mỗi dự án lên tới hàng trăm triệu hàng tỉ USD. Tại sao vậy?

Trao đổi với chúng tôi bên lề hội nghị thượng đỉnh Asean – Eu, ông michael Behrens- Tổng giám đốc của Mercedes – Benz VN cho biết, ông đánh giá cao những kết luận của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải về những vấn đề liên quan đến ngành công nghiệp ôtô VN. Cho dù chưa có thời gian để góp ý cùng với Vama, với chính phủ, nhưng ông Behrens cho rằng VN cần phải nhanh chóng xác định rõ rằng áp lực của ngành này khi thời điểm năm 2018 đang đến rất gần, trong khi VN vẫn đang loay hoay về chính sách, các DN thì vẫn phải chờ. Ông Behrens cũng nhấn mạnh đến tính độc lập của các hãng ôtô với những phân khúc khác nhau, sản phẩm khác nhau, luôn cạnh tranh nhau. Vì vậy trong việc góp ý đề xuất về chính sách, bản thân nhiều DN trong Vama cũng không đồng thuận. Ngay đối với việc lựa chọn xe chủ lực thì lựa chọn loại nào (hạng sang, hạng trung, hạng nhỏ, công nghệ, tính năng…), hãng nào được làm? Tập trung vào một vài hãng, vài DN hay dàn trải hãng nào cũng được làm. Như vậy đều không mang tính thuyết phục. Ví dụ: Mercedes – Benz với những mẫu sản phẩm hạng sang truyền thống bao nhiêu năm nay chẳng lẽ cũng nhảy vào làm xe chủ lực hạng nhỏ, hạng trung…

Chỉ có hai xu hướng để tập trung đầu tư cho ngành ôtô nhằm đủ sức cạnh tranh và phát triển khi các cam kết Afta có hiệu lực vào năm 2018 là đầu tư tập trung (lựa chọn một hoặc vài DN) hoặc dàn trải, mang tính đồng loạt, ai cũng được làm. Cả hai xu hướng này xem ra đều rất khó thực hiện. Và cách duy nhất hiện nay là các hãng tiếp tục tập trung vào yếu tố thị trường với việc liên tục tung ra các mẫu xe mới nhất, thay vì chú trọng vào đầu tư. Nếu cứ tiếp tục như thế này thì chắc chắn ngành công nghiệp ôtô khó trụ vững trong  tương lai.