Thị Trường, - 04/08/2014 04:14 PM
Có lẽ Việt Nam là một quốc gia có tỷ lệ xe máy lưu thông trên đường cao nhất thế giới. Gần đây không it chuyên gia, quan chức cho rằng nên cấm xe máy trong các thành phố lớn. Trong bối cảnh đó vào ngày 17/06 vừa qua, Thủ tướng đã ký Quyết định số 1168/QĐ-TTg phê duyệt chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2025 và tầm nhìn 2035 và hi vọng góp phần thay thế xe máy.

Tuy nhiên, không ít chuyên gia cho rằng cũng như nhiều “chiến lược khác” đây là một chiến lược mơ hồ và phi thực tế.

Một ngành công nghiệp thất bại

Cách đây 12 năm Thủ tướng cũng đã phê duyệt quyết định chiến lược phát triển ngành ô tô Việt Nam. Sau hơn 10 năm thực hiện “chiến lược” này thì ngành công nghiệp ô tô Việt Nam vẫn gần như là con số không dù nhận được khá nhiều ưu đãi từ chính sách.

Hiện nay, giá xe sản xuất trong nước cao gấp 2 đến 3 lần so với nhiều nước nhưng chất lượng kém xa xe nước ngoài. Bộ Tài chính đã từng thẳng thắn thừa nhận: “Nguyên nhân của tình trạng này là do doanh nghiệp lắp ráp ô tô ỷ lại sự bảo hộ của Nhà nước nên đưa ra giá bán cao để thu lãi cao”.

Thực tế, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam hơn 10 năm qua đã dậm chân tại chỗ vì chiến lược phát triển ngành này chỉ quy tụ vào biện pháp đóng thuế nhập khẩu kinh kiện, thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc để làm áp lực những nhà đầu tư thực hiện nội địa hóa sản phẩm linh kiện. Chiến lược này đã hoàn toàn thất bại vì các hãng ô tô thường chỉ sản xuất chiều sâu được 36-45% các chi tiết của một chiếc xe, phần còn lại được những nhà sản xuất linh kiện cung cấp.

Mục tiêu của chiến lược đề ra năm 2020 đạt tỷ lệ nội địa hóa 20-60% tùy loại xe là mục tiêu không tưởng. Thực tế, nó đã hoàn toàn thất bại khi mãi đến năm 2014 thì tỷ lệ nội địa hóa ngành ô tô Việt Nam trung bình chưa đến 10%. Trong đó, các công ty lớn như Công ty TNHH Ford Việt Nam hiện mới đạt tỷ lệ nội địa hóa bình quân 2%, Công ty TNHH Việt Nam - Suzuki đạt tỷ lệ 3%, Công ty ô tô Việt Nam Deawoo và Công ty TNHH ôtô Ngôi sao 4%. Ngành công nghiệp ô tô Việt Nam mới chỉ dừng lại ở mức lắp ráp, làm một số bộ phận đơn giản như săm, lốp, sơn, vỏ xe…

Nguyên nhân của tình trạng thất bại này là theo do dung lượng thị trường ô tô Việt Nam qua nhỏ. Cụ thể, sức tiêu thụ xe trong nước mỗi năm chỉ có vài trăm nghìn chiếc bằng 1/10 thị trường của các nước trong khu vực. Do vậy, sản xuất xe trong nước không có lợi thế theo quy mô khó giảm giá thành.

Một thực tế khác là do chính sách bảo hộ ngành ô tô sản xuất trong nước cao với việc đánh thuế nhập khẩu rất cao. Trong khi đó thuế linh kiện lại thấp hơn rất nhiều nên các hãng sản xuất xe ở Việt Nam không có động lực để nội địa hóa. Nhập khẩu linh kiên, lắp ráp đã mang đến cho họ lợi nhuận rất lớn.

Một nguyên nhân quan trọng khác là Việt Nam vẫn chưa có một ngành cơ khí phát triển, đội ngũ công nhân thiếu lành nghề. Đây cũng là một rào cản rất lớn khiến ngành công nghiệp ô tô Việt Namg gần như không phát triển.

Cuối cùng là Việt Nam vẫn chưa có một chiến lược đúng đắn đối với ngành công nghiệp ô tô. Phát triển manh mún, thiếu chính sách rõ ràng trong việc thu hút các nhà đầu tư nước ngoài. Thiếu một chiến lược đúng đắn trong xác định mục tiêu cho ngành.

Chiến lược mới mơ hồ, khó thành công

Sau 12 năm thực hiện chiến lược được ban hành theo Quyết định số 175/2002/QĐ-TTg nhưng dường như chiến lược được ban hành trong năm 2014 không có gì mới về căn bản. Nội dung chính chỉ xoay quanh vấn đề tỷ lệ nội địa hóa và số lượng xe sản xuất từng loại qua từng thời kỳ. Những con số đưa ra cũng hoàn toàn phi thực tế và không có sự gắn kết với xu hướng của ngành ngày trên thế giới và sự dịch chuyển của kinh tế Việt Nam.

Đầu tiên vẫn đưa ra một loạt những con số định lượng về tỷ lệ nội địa hóa. Cụ thể một số mục tiêu như  đến năm 2020, xe đến 9 chỗ đạt 30 - 40%, từ 10 chỗ trở lên đạt 35 - 45%, xe tải đạt 30 - 40%, xe chuyên dụng đạt 25 - 35%; đến năm 2025, xe đến 9 chỗ đạt 40 - 45%, từ 10 chỗ trở lên đạt 50 - 60%, xe tải đạt 45 - 55%, xe chuyên dụng đạt 40 - 45%; đến năm 2035, xe đến 9 chỗ đạt 55 - 60%, từ 10 chỗ trở lên đạt 75 - 80%, xe tải đạt 70 - 75%, xe chuyên dụng đạt 60 - 70%.

Nhiều chuyên gia cho rằng đây là một mục tiêu không tưởng và cách đặt vấn đề chưa phù hợp. Trong một nền kinh tế hội nhập và việc sản xuất đều đi theo hướng “chuổi giá trị toàn cầu” thì việc đặt mục tiêu nội địa hóa là quá lạc hậu. Việt Nam không thể “nội địa hóa” tất cả các loại xe với tỷ lệ cao như vậy được.

Ngành công nghiệp ô tô là ngành thể hiện lợi thế kinh tế theo quy mô một cách khá rõ ràng. Hầu hết các hãng xe đều có nhà máy khắp nơi trên thế giới. Để giảm giá thành xuống mức thấp nhất thì thường mỗi địa điểm chỉ chuyên sản xuất một chi tiết nhất định. Tuy vậy, họ cũng chỉ sản xuất 30-35% là chính hãng, còn lại từ các nhà cung cấp khác. Tại Việt Nam với quy mô thị trường tiêu thụ hàng năm hiện nay chỉ hơn 100.000 xe ô tô. Với quy mô này thì rất khó để có một nhà máy sản xuất quy mô lớn tại Việt Nam.

Với một con số khiêm tốn đó nhưng chiến lược vẫn đề ra mục tiêu năm 2020, tổng sản lượng xe đạt khoảng 227.500 chiếc, năm 2025, tổng sản lượng xe đạt khoảng 466.400 chiếc, Năm 2035, tổng sản lượng xe đạt khoảng 1.531.400 chiếc. Không biết căn cứ vào đâu đề cơ quan tham mưu đưa ra con số đó. Trong khi sản xuất trong nước hiện nay gần như là con số không. Trong khi đó một nguy cơ đang hiện diện là những năm tới với việc thuế nhập khẩu xe hơi sẽ giảm mạnh. Ngành sản xuất trong nước có thể bị “giết chết” bởi xe nhập khẩu.

Như vậy, ngay từ đầu việc xác định phương hướng cho ngành công nghiệp ô tô đã lạc đường. Thay vì tập trung vào việc xác định lợi thế của Việt Nam để đề ra hướng sản xuất theo chuổi giá trị toàn cầu tức là, xác định Việt Nam chỉ cần tập trung làm tốt việc sản xuất một vài linh kiện nào đó của ô tô như săm lốp, bộ phận như phanh, vành và tiến tới những chi tiết phức tạp hơn, chiến lược lại đi đưa ra những con số cụ thể nhưng lại thiếu thực tế.

Công nghiệp ô tô của Việt Nam vẫn sẽ hoàn toàn thật bại nếu những người làm chiến lược, thực hiện nó vẫn thiếu tư duy và thực tế.

Bạn cần tư vấn mua xe?
Chúng tôi sẽ liên hệ lại trong thời gian
sớm nhất để hỗ trợ bạn!
  • Facebook
  • Chia sẻ
  • Báo cáo vi phạm

Ý kiến của bạn

Vui lòng đăng nhập để bình luận được bài viết.

Đăng nhập
Mọi thông tin bài vở hoặc ý kiến đóng góp cũng như thắc mắc liên quan đến thị trường Ô tô – Xe máy xin gửi về địa chỉ email: info@cafeauto.vn; Đường dây nóng: 0903.762.768.